W żeglarstwie lodowym oprócz typowych bojerów używane są lodowe windsurfery (Eissurfer, iceboard, icesurfer), a nawet łyżwy (skate sails, żaglołyżwy) oraz narty (żaglonarty) i deski snowboardowe napędzane trzymanym w ręku windsurfingowym pędnikiem żaglowym (snowsurfing) lub specjalnym pędnikiem przypominającym zmniejszone skrzydło lotni (kitewing). Nowością są lodowe pojazdy napędzane latawcem (snowkiting, ice kite buggy, kite sled, snow buggy) i bojery na nartach przeznaczone do jazdy po śniegu. Spotykane są także żaglowozy używane do jazdy po lodzie, a w wersji o odpowiednio szerokich kołach – po śniegu. Pojazdy śnieżne budowane są najczęściej z przeznaczeniem do arktycznych wypraw. Polska nazwa bojer pochodzi od flamandzkiego słowa boeier, co w Holandii oznacza typ śródlądowego jachtu o płaskim dnie, dzięki któremu podczas odpływu kadłub może stanąć prosto na morskim dnie. Możliwe, że nazwa ta do Polski przywędrowała wraz z holenderskimi osadnikami. Z kolei polski bojer (ślizg lodowy) w Holandii nazywa się ijszeilers. W języku rosyjskim zaś buer, niemieckim Eissegler, angielskim ice boat lub ice yacht, a w szwedzkim isjakt.
Historia
Żeglarstwo lodowe narodziło się w XVII w. w Holandii i Szwecji, w XVIII w. zaś wraz z osadnikami z tych krajów zawędrowało do Ameryki Północnej. Późniejszy rozwój żeglarstwa lodowego wynikał z konieczności przewozu ludzi i towarów przez zamarznięte akweny. Często bowiem okazywało się, że przeprawa przez zamarznięte drogi wodne była jedyną możliwością dostarczenia zaopatrzenia, poczty czy dotarcia pomocy lekarskiej. Wielu rybaków żyjących z połowów zamarznięcie akwenów zmuszało do zamiany łodzi rybackiej na lodowy ślizg. W rejonach o stałych niskich temperaturach zimą, gdzie lód był wystarczająco gruby, ślizgi miały konstrukcję belkową lub platformową, w rejonach o słabym lodzie preferowano ślizgi o kadłubach łodziowych mogące pływać po załamaniu się lodu lub zjechaniu z niego. Z czasem zaczęto też organizować wyścigi lodowych pojazdów, a także jazdy rekreacyjne. Spośród wielu konstrukcji najbardziej udanymi modelami ślizgów były te zbudowane do celów sportowej rywalizacji.Mało kto wie, że bojery „służyły” również w wojsku. Wykorzystaniem tych konstrukcji w celach militarnych zainteresowano się w latach 30. XX w. w ZSRR. Zgodnie z założeniami miały one służyć do celów rozpoznawczych (bojer uzbrojony w karabin maszynowy), dywersyjnych i antydywersyjnych oraz transportowych. W walce bojerów użyto podczas wojny rosyjsko-fińskiej 1939–1940 (Rosjanie) oraz II wojny światowej (Rosjanie i Niemcy). W czasie oblężenia Leningradu bojery wyznaczano do kontroli i oznaczania dróg na zamarzniętym jeziorze Ładoga, a także do przewożenia saperów z grupy rozminowania. W specjalnym oddziale bojerowym służyło 75 marynarzy i 19 bojerów. W późniejszym okresie wojny pododdział bojerowy złożony z 18 bojerów wchodził w skład leningradzkiej brygady OBR (Ochrany Wodnowo Rajona), a pododdział bojerowy liczący 19 bojerów – w skład leningradzkiego korpusu PWO (Protiwo Wozdusznej Oborony). Ciekawostką było także użycie w tym rejonie rosyjskich aerosań (sanie napędzane śmigłem), głównie typu NKŁ-26 i NKŁ- -16/41. Bojery były używane również przez Niemców podczas ewakuacji Półwyspu Sambijskiego, a także do celów rozpoznawczych i dywersyjnych. Zaletą wojskowych bojerów było ciche działanie oraz niezależność od paliwa. Wadą zaś była całkowita zależność od wiatru.
Cały artykuł przeczytasz w Jachtingu 2/2014. Dostęp online do całego numeru w cenie 9.90 PLN.